Քաղաքագիտություն

Պատերազմը  որպես  հասարակական երևույթ

Մարդկության  պատմության  մեջ  եղել  են  բազմաթիվ պատերազմներ, հատկապես կործանարար  են  եղել  երկու  պատերազմներ:Առաջինը  սկսվել  է  14թ-ին ավարտվել 18թ-ին:Այս  պատերազմին  մասնակցել  են  38  պետություն  շուրջ  մեկ միլիարդ  մարդ:Երկրագնդի 2-3-մասը  բնակչության  առումով:Զոհվել  է  10  միլիոնից ավել  մարդ:

Երկրորդ  աշխարհամարտը  սկսվել  է  1939թ-ին  ավարտվել  է  1945թ.:Զոհերի  թիվը հասնում  է  60թիվը:

Ի՞նչ  պատերազմի  տեսակներ  կան:

1.քաղաքացիական-Այս  պատերազմը  տեղի  է  ունենում տվյալ  երկրի  ներսում,իշխանության համար:

2.ազատագրական- պատերազմ  են   ուղում  այն  ժողովուրդը,  որոնք  ազատագրում են  երկիրը:

3.զավթողական-Այն  պատերազմը,   երբ  իրար  դեմ  կռվում  են   երկու  և  ավելի պետություններ  կոչվում  է  զավթողական:

Այսպիսով  գոյություն  ունի  մի  շարք  հայտնի ասույթներ,  եթե  ցանկանում  ես խաղաղություն  ապա  պատրաստվիր  պատերազմի:

Հավերժական  խաղաղությունը դա  այն  է,  երբ  ժողովուրդները  խաղաղ հարաբերություններ են  հաստատում  իրար  հետ:

Հայ  ժողովրդի  պատմության  մեջ  ի՞նչ  նշանավոր  պատերազմներ  են  եղել:

Առաջի  պատերազմը  եղել  է  Հայկի  և  Բելի  կռիվը  2492թ.:

Հայերի  և  Ասորիների  միջև  Ք.ա. 9-րդ  դարից  մինչև  7-րդ  դար:

Հայ  ժողովրդի  պատմության  մեջ  ամենահայտնի  պատերազմները  եղել  են  4-5-րդ դարերում:Դրանք  են  370թ.  Գանձակի  ճակատամարտը  Մուշեղ  Մամիկոնյանը հաղթեց  Պարսիկներին:372թ. Գանձակի  ճակատամարտը:  71թ.  Ձիրավի  ճակատամարտ:5-րդ  դարում  հայտնի  են  եղել  Վահանանց  և  Վարդանանց պատերազմը:450-51թթ.  Վարդանանց  պատերազմ:  Խախառի  ճակատամարտ Վարդան  Մամիկոնյանը  հաղթել  է  Պարսիկներին  450թ.  մայիսի  26  ավարտվել  է պատերազմը:

Վահանանց   պատերազմը  եղել  է  երեք  նշանավոր  պատերազմ: 481-484թթ.

481թ.-Ակոռ  հայերը  400  հոգով  հաղթեցին  7000  Պարսիկներին:

482թ.-Ներսեհապատի  ճակատամարտ  որտեղ  հայերը  կրկին  հաղթեցին Պարսիկներին  Վահան  Մամիկոնյանի  գլխավորությամբ:

482թ.-Ճարմանա ճակատամարտ  որտեղ  հայ  Վրացական  բանակը  պարտություն կրեց  Պարսիկներից:

  6-րդ  դարում  ամենանշանավոր  պատերազմը  եղել  է  կրտսեր  Վարդանի հաղթանակը  Խաղմախու  ճակատամարտը  571թ.:

8-րդ  դարի  հայերի  ամենահայտնի  ճակատամարտը եղել  է  703թ. Վարդանակերտի  ճակատամարտը  Սմբատ  Բագրատունու  գլխավորությամբ հայերը  հաղթեցին:

775թ.  ապրիլի  15-ին  Արճիշի  ճակատամարտ:

775թ. ապրիլի 25-ին  Արձնիի  ճակատամարտ  հայերը  պարտվեցին:

Հայերը  պայքարել  են  նաև  Սելջուկ  թուրքերի  դեմ   13դար  Մոնղոլ   թաթարների դեմ:

Կիլիկիայում  հայերը  նույնպես  մղել  են  բազմաթիվ  պատերազմներ  Սելջուկ  թուրքերի  դեմ,  հատկապես  եգիպտոսի  մամլուքների  դեմ:

Միջազգային  ի՞նչ  կազմակերպություններ  կան  որոնք  փորձում  են  կանխել  և կանխում  են  պատերազմները:

Դրանք  են  ՄԱԿ-ը,   Եվրոմիությունը,  Եվրոխորհուրդը  և  այլն:

Մարդասիրական  իրավունքի  ի՞նչ  ճյուղեր  կան:

1.Ժենևի

2.Հագայի

Ժենևի  իրավունք-  Պաշտպանել  այն  մարդկանց,  որոնք  չեն  մասնակցում պատերազմական գործողություններին:

Հագայի  իրավունք-Սահմանում  է  կռվող  կողմերի  իրավունքներն  ու պարտականությունները:

Օրինակ- արգելվում   է   քիմիական զենք  օգտագործումը,  ատոմային  ռումբի օգտագործումը, ռազմագերիներին  սպանելը,  խաղաղ  բնակչությանը  բնաջնջելը, մշակութային  արժեքները  ոչնչացնելը:

Ընտրականություն

Օրենքի  համաձայն ազգային  ժողովի ընտրությունները իրականացվում են համամասնական  և  մեծամասնական կարգով:

Ի՞նչ  ենք  հասկանում համամասնական  ասելով:Համամասնական  նշանակում  է, երբ   ընտրում  է,  ոչ  թե  անհատ  մեկ  մարդու  այլ  ընտրվում  է,  որևէ կուսակցության  կամ  քաղաքական  դաշինքի: Իսկ մեծամասնականը  այն  է,  երբ  ընտրողը  ընտրում  է  անհատ  մի  մարդու:

Թեկնածու  քարոզչության  ի՞նչ  ձևերից  կարող  ենք  օգտվել:

Հիմնականում տարածված  են  քարոզչության  ձևեր  և  միջոցներ:

1.անվճար

2.զանգվածային  լրատվամիջոցներից

4.վճարովի  լրատվամիջոցներից  օգտվելը:

5.հրապարակային հանդիպումնները:

6.հեռախոսային  և  այլ  կապի  միջոցների  օգտագործում:

7.այցելություններ  հանդիպումններ  ընտրողների  հետ:

8.պաստառներ,  բուկլետներ:

Ի՞նչ  է  արքելվում  թեկնածուին:

1.կեղծ  խոստումններ

2.ընտրակաշառք

3.նվերներ  կամ  այլ  ապրանքներ  տալը:

4.սննդամթերք  և  այլ  ծառայություններ  բաժանելը:

Ցեղասպանություն  գենոցիդ  (էթնոսի ոչնչացում  եղեռն):

Եղեռնագործություն  այսինքն  ժողովրդի ոչնչացում:

1.Ինչ  ենք  հասկանում ցեղասպանություն  ասելով:

Մեկ  ազգի  կողմից  մեկ  այլ  ազգին  ֆիզիկապես բնաջնջելը  ազգային պատկանելիության և  կրոնի համար կոչվում է ցեղասպանություն:

2.Աշխարհում առաջին  անգամ  ո՞վ  է  բարձրացրել  ամբիոնից ցեղասպանություն բառը:

Հրեա  ցեղասպանագետ  Ռաֆայել  Լեբկինը, 1948 թվականին Նյու-Յորքում  ՄԱԿ-ի կազմակերպության նստաշրջանի ժամանակ:

3.Մեր  օրերում քանի  պետություն է  ճանաչել  և  դատապարտել  հայերի ցեղասպանությունը:

Ավելի  քան  25  երկրներ:

4.Ո՞ր  պետությունն  է  առաջինը  ճանաչել և  դատապարտել:

Ուրուգվայը  1967թ-ին:

5.Ո՞ր  երկրներն  են  օրենք  ընդունել  քրյորեն  պատժել  այն  անձանց  ովքեր կժխտեն  ցեղասպանությունը:

Ֆրանսիան  և  Շվեցարիան:

Ռուսաստան, Չեխիա, Սլովակիա, Գերմանիայի դաշնությունը, Կիպրոսը, Կանադան,Հոլանդիա, Բելգիա, Լյուքսեմբուրգ, Սերբիան, Սլովենիա, Լիտվա, Ռումինիա, Իտալիա, Շվեդիա և այլն:

Իսկ  ԱՄՆ-ի  նահանգներ  ևս  ընդունել  են:

Թուրքիա-Բոսֆոր-Դարդանելի:

Ցեղասպանությունը  քանի՞  փուլ  է  ունեցել:

Երեք  փուլ . 1. 1980-ական թվականները  (94-96թթ.):

Աբդուլ  Համիդյան զորքեր 300.000  հայ

II-1909- Ադանայի ջարդեր

Կիլիկիա:30.000 հայ:

III- 1914-1923- Մեծ եղեռն,1.5000000 հայ:

 

Երիտթուրքերի  դատաստանը

1919թ-ին  հայ  հեղափոխական դաշնակցության կողմից ստեղծվեց <<Նեմեսիս>> գաղտնի  կազմակերպությունը  (հին  հունական Վրեժ աստվածուհու անունով):Որը ղեկավարում էր Շահան  Նաթալին,  իսկ  պատասխանատուն էր  Արմեն  Գարոն (Գարեգին Փաստրամաջյան):Ավետիք  Իսահակյանը, հայտնի  քանդակագործ Արա Սարգսյանը:1921թ-ի  մարտի  15-ին  Բեռլինում սպանվեց Թայլաթը, Սողոմոն Թեհլեմեզյանի կողմից:1921թ-ի  դեկտեմբերի  6-ին  Հռոմում Արշավիր Շիրակյանը սպանեց  Սաիդ Հալիմին  Թուրքիայի վարչապետին:1922թ-ին  ապրիլի  17-ին Բեռլինում Արամ  Երկանյանը  և  Արշավիր Շիրակյանը սպանեցին  Ջեմալ  Ալիմին  և Բեհայեդին Շաքիրին:1922թ-ի  հուլիսի  25-ին  Պետրոս  Տեր-Պողոսյանը, Արտաշես Գևորգյանը, Ստեփան Ծաղիկյանը Թիֆլիսում սպանեցին Ջեմալին:Հակոբ Մելքումովը 1922թ. օգոստոսի վերջին միջին Ասիայում սպանեցին Էնվեր Փաշային:1926թ-ին մահապատժի  ենթարկվեց  նաև  Նազմվեյը:

 



Ինչ  է  Սոցոլոգիան

Սոցոլոգիան հումանիտար գիտություն է մարդկային հասարակության մասին: Այն օգնում է կանխատեսումներ անել ապագայի վերաբերյալ` վերլուծելով անցյալի և ներկայի իրավիճակը: Ամենաընդհանուր ձևով սոցիոլոգիան գիտություն է հասարակության, որպես ամբողջական համակարգի, նրա բաղադրատարրերի (անձ, սոցիալական հանրույթ, ինստիտուտներ) միջոցով այդ համակարգի գործառման ու զարգացման մասին: Սոցիոլոգիան երիտասարդ գիտություն է` փոփոխման և զարգացման ընթացքի մեջ:

Ի՞նչ նպատակ է հետապնդում սոցոլոգիա գիտությունը:

Ուսումնասիրում է քաղաքացիական հասարակության ձևավորման, հասարակության` սոցիումի մասին պատկերացում կազմելու և գրագետ ուսումնասիրություններ կատարելու համար:

ՍՈՑԻՈԼՈԳԻԱՅԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՓՈՒԼԵՐԸ

«Սոցիոլոգիա» տերմինը առաջին անգամ օգտագործել է ֆրանսիացի փիլիսոփա Օգյուստ Կոնտը` 19-րդ դարի 30-ական թվականներին:

Ցանկացած գիտություն համարվում է գիտություն, երբ այն ընդունվում է գիտական հանրության կողմից: Չնայած սոլոգիայի համար դա տեղի է ունեցել 19-րդ դարի 40-ական թվականներին, սակայն սոցիոլոգիական մտքեր, կանխատեսումներ արվել են շատ ավելի վաղ՝ անտիկ շրջանում: Սոցիոլոգիայի պատմությունը բաժանվում է երեք փուլերի.

1. հին աշխարհ,

2. միջնադար և նոր ժամանակներ (4-18-րդ դդ),

3. ժամանակակից՝ 19-21-րդ դդ.:

Ժամանակակից սոցիոլոգիան ունի տարբեր ենթատեսակներ.

• գենդերային սոցիոլոգիա ( դարի չարիքը)
• քաղաքային սոցիոլոգիա
• տարածաշրջանային սոցիոլոգիա
• մշակութային սոցիոլոգիա
• երիտասարդության սոցիոլոգիա
• գիտական սոցիոլոգիա
• քաղաքական սոցիոլոգիա
• կրթական սոցիոլոգիա
• իրավական սոցիոլոգիա
• հոգեբանական սոցիոլոգիա
• հասարակական կյանքի սոցիոլոգիա
• ընտանեկան սոցիոլոգիա
• կառավարման սոցիոլոգիա
• աշխատանքի սոցիոլոգիա
• տնտեսական սոցիոլոգիա
• էթնոսոցիոլոգիա (էթնոսոցիոլոգիան ուսմունք է հասարակության ազգային պատկանելության մասին)
• էկոսոցիոլոգիա:

Էթնոսոցիոլոգիա

Էթնոսոցիոլոգիան նոր գիտական ուղղություն է, որը ձևավորվել է ազգագրության և սոցիոլոգիայի միաձուլման հետևանքով անցած դարի 60-ականներին:Կազմված է երեք լատիներ են բառերից` ethnos –ցեղ, ազգ,ժողովուրդ, societas –հասարակությունև logos – ուսմունք:Շատ գիտություններ` փիլիսոփայությունը, պատմությունը, իրավագիտությունը,քաղաքագիտությունը նույնպես ուսումնասիրում են ազգային խնդիրները:Ինչո՞ւմն է նրանց և էթնոսոցիոլոգիայի ուսումնասիրությունների տարբերությունը: Էթնոսոցիոլոգիայի գիտական ուղղվածության ստեղծումը պայմանավորված էր գիտության և հասարակական կյանքի հետաքրքրություններով: Սակայն` ի տարբերություն մնացածի,էթնոսոցիոլոգիան ուսումնասիրում է միայն հասարակական կարևորություն ունեցող մշակութային և կենցաղային երևույթները, ինչպես նաև` ազգային մշակույթի (լեզվի, ազգային սովորույթների, արժեքների, ազգային ինքնագիտակցության) փոփոխությունների պայմանավորվածությունը:
Մի նախադասությամբ` էթնոսոցիոլոգիան ուսմունք է հասարակության ազգային պատկանելության մասին: Այն ուսումնասիրում է տարբեր ազգերի ծագման, էության, գործառույթների հետ կապված խնդիրները` ընդհանուր օրինաչափությունների բացահայտման, վերջիններիս փոխազդեցության ուսումնասիրման և այս ամենի հիման վրա հասարակական գործուն մեխանիզմների  նպատակով:

Էկոսոցիոլոգիա.              Որպես սոցիոլոգիայի ինքնուրույն ենթաբաժին` էկոսոցիոլոգիան (անգլերեն environmentalsociology) ձևավորվել է միայն 1992 թվականին:Դա պայմանավորված էր այդ նույն տարում Սոցիոլոգների Միջազգային Ասոցիացիայի Հետազոտությունների Կոմիտեի«Շրջակա աշխարհն ու հասարակությունը» բաժնի ստեղծմամբ:Էկոսոցիոլոգիայի տեսանկյունից` շրջակա աշխարհը հանդիսանում միջանձնային փոխհարաբերությունների ենթատեքստ և արտացոլում:Էկոսոցիոլոգներն ուսումնասիրում են մարդու և բնության շփումը,հասարակության արժեքներն ու էկոլոգիական  գիտակցությունը,էկոլոգիական  շարժումը:

1.Ինչ  է  ուսումնասիրում քաղաքագիտությունը:

Քաղաքագիտությունը գիտություն  է, որը ուսումնասիրում է հասարակության և պետության կառավարման գործունեությունը:

2.Երբ  է  օգտագործվել  առաջին անգամ քաղաքագիտություն հասկացությունը:

Հին  Հունաստանում առաջին անգամ օգտագործվեց այս տերմինը պոլիտիկե:Այսինքն պետության և քաղաքների կառավարման արվեստ:

3.Քաղաքականությունը ինչ մասերից  է բաղկացած:

Բաղկացած  է  երկու մասերից:

1.Ներքին

2.արտաքին

4.Ովքեր են համարվում քաղաքական համակարգի սուբյեկտներ:

Դրանք  են  պետությունը,  քաղաքական  կազմակերպությունները և մարդը:

5.Քաղաքական  համակարգի ինչ  բաղադրատարեր կան:

Չորս բաղադրատարեր, դրանք  են 

1.Քաղաքական հարաբերություններ,

2.Քաղաքական  կազմակերպություն  դրանք  կուսակցություններն են:

3.Քաղաքական  համակարգի կարգավորիչ նորմեր-իրավունք, օրենք, ավանդույթներ, բարօյականություն:

4.Գաղափարական  բաղադրատարեր:

6.Ինչ  է  պետությունը:

Պետությունը  քաղաքական կազմակերպություն է, որը  ունի  իր  սահմանները, օդային, ջրային, ցամաքային, ունի  հասարակություն, իշխանության մարմիններ և  օրենքներ:

7.Որոնք  են  պետության  խորհրդանիշները:

Օրներգը, զինանշանը, դրոշը:

8.Պետական իշխանությունը  ինչ  հատկանիշներ  ունի:

Ունի  չորս  հատկանիշ:

1.Պետական  իշխանությունը համընդհանուր  է  համապարտադիր  է  և ինքնիշխան:

2.Պետական  իշխանությունը իրականացվում  է  համոզման և  հարկադրանքի միջոցով:

3.Պետական  իշխանությունը  հանրային  իշխանություն  է, սակայն  հանրային  իշխանությունը  իր  կառավարման   ասպարեզով  առանձնացված  է  հասարակությունից:

4.Պետության  լեգիտիմ:Նշանակում  է  ժողովրդի  ձայնով, ցանկությամբ,  արդար, թափանցիկ,  ընտրված  իշխանություն: